Türkiye'de Boşanma Oranları Neden Artıyor?

Boşanma, evli bir çiftin yasal olarak evliliklerini sona erdirme sürecidir. Bu süreç, çiftin anlaşmazlıklarını çözemedikleri ve evliliklerini sürdürmenin her iki taraf için de sürdürülebilir olmadığı durumlarda ortaya çıkar. Boşanma, sadece bireylerin kişisel yaşamlarını etkilemekle kalmaz, aynı zamanda toplumsal yapıya da önemli etkilerde bulunur.

Boşanma kavramı, insanlık tarihi kadar eski olup, farklı kültürlerde ve toplumlarda çeşitli şekillerde uygulanmıştır. Antik Roma'da boşanma, evlilik gibi, tarafların rızası ile gerçekleşirken, Ortaçağ Avrupa'sında kilisenin etkisi nedeniyle boşanma oldukça nadirdi ve zorlaştırılmıştı. Osmanlı İmparatorluğu'nda ise boşanma, İslami hukuk çerçevesinde belirli şartlar altında mümkündü ve özellikle erkeğin tek taraflı boşanma hakkı (talak) yaygındı. Cumhuriyet dönemi Türkiye'sinde, Medeni Kanun'un kabulü ile, boşanma modern hukuki çerçeveye oturtulmuş ve yargı kararına bağlanmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulması ile birlikte, hukuki alanda köklü reformlar yapılmıştır. Bu reformların en önemlilerinden biri, 17 Şubat 1926 tarihinde kabul edilen ve 4 Ekim 1926 tarihinde yürürlüğe giren Türk Medeni Kanunu'dur. Bu kanun, İsviçre Medeni Kanunu'ndan uyarlanmıştır ve Türkiye'deki aile hukukunu modern ve laik bir temele oturtmuştur.

Medeni Kanun ile boşanma, mahkeme kararı ile gerçekleştirilen bir hukuki işlem haline gelmiştir. Bu dönemde kabul edilen kanunla:

• Boşanma davaları, Aile Mahkemeleri tarafından görülmeye başlanmıştır.
• Boşanma sebepleri belirli kurallara bağlanmış ve tarafların hakları korunmaya başlanmıştır.

Son yıllarda Türkiye'de boşanma oranlarında belirgin bir artış gözlemlenmektedir. Bu artış, sadece bireysel hayatları değil, aynı zamanda toplumsal yapıyı da derinden etkilemektedir. Bu makalede, boşanma oranlarının artış nedenlerini ele alacak ve bu fenomenin arkasındaki toplumsal, ekonomik ve kültürel dinamikleri irdeleyeceğiz. Ayrıca, çeşitli gazete haberleri ve ilgi çekici örneklerle konuyu daha anlaşılır hale getireceğiz.

İstatistiksel Veriler ve Analiz

Genel Boşanma Oranları

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2024 yılında boşanma oranlarında önceki yıllara kıyasla önemli bir artış görülmüştür:

• 2024 yılında Türkiye'de toplam boşanma sayısı 210,000'in üzerine çıkmıştır.
• Bu, 2023 yılına göre %15 oranında bir artışa işaret etmektedir.
• Boşanma hızı ise 1000 kişide 2,5 olarak kaydedilmiştir.

Bu veriler, Türkiye'de boşanma oranlarının hızla arttığını ve bunun toplumsal bir sorun haline geldiğini göstermektedir. Boşanma oranlarındaki bu artış, çeşitli ekonomik ve sosyal faktörlerle ilişkilendirilebilir.

Kadın ve Erkek Oranları

Boşanma oranlarına cinsiyet bazında bakıldığında:

• 2024 yılında boşanma davalarının %57'sinde davayı açan taraf kadındır.
• Erkekler tarafından açılan boşanma davaları ise %43 oranındadır.

Bu veriler, kadınların ekonomik bağımsızlıklarını kazandıkça boşanma kararı alma eğilimlerinin arttığını göstermektedir. Kadınların iş gücüne katılımının artması ve ekonomik bağımsızlıklarını kazanmaları, evliliklerinde daha az bağımlı olmalarına neden olmuş ve mutsuz oldukları evlilikleri sonlandırma cesaretlerini artırmıştır.

İl Bazında Boşanma Oranları

Boşanma oranları il bazında farklılıklar göstermektedir. İşte bazı önemli illerdeki boşanma oranları:

• İstanbul: Geçtiğimiz yıl İstanbul’da 35,000'in üzerinde boşanma gerçekleşmiştir. Bu, Türkiye genelindeki en yüksek boşanma oranıdır.
• Ankara: Başkent Ankara'da boşanma sayısı 16,000'in üzerindedir.
• İzmir: İzmir'de ise 13,000'in üzerinde boşanma gerçekleşmiştir.

Bu büyük şehirlerdeki yüksek boşanma oranları, şehir yaşamının getirdiği stres ve ekonomik faktörlerle ilişkilendirilebilir. Büyük şehirlerde yaşamın getirdiği stres, trafik, iş yoğunluğu ve yaşam maliyetlerinin yüksekliği gibi faktörler, evliliklerde huzursuzluğa yol açabilir.

Boşanma Davalarında Çocukların Velayeti

Türkiye'de boşanma davalarında çocukların velayetinin büyük çoğunlukla anneye verildiği ortaya çıktı. Geçtiğimiz yıl verilerine göre, boşanma davalarının %76.1'inde çocukların velayeti annelere verildi Bu oranın 2024 yılı içinde artması bekleniyor

Yine bu oran, boşanma sürecinde annelerin çocukların bakımında daha uygun bulunduğunu gösteriyor. Babalar ise %23.9 oranında velayet hakkı elde edebildi. Velayet davalarında çocukların çıkarlarının en iyi şekilde korunması amaçlanırken, bu oranlar annelerin çocukların bakımında öncelikli olarak tercih edildiğini ortaya koyuyor.

Eğitim Seviyesine Göre Boşanma Oranları

Eğitim seviyesi de boşanma oranlarını etkileyen önemli bir faktördür. Genel verilerine göre:

• Üniversite mezunu çiftler arasında boşanma oranı %27'nin üzerindedir.
• Lise mezunu çiftlerde bu oran %37 civarındadır.
• İlköğretim mezunu çiftlerde ise boşanma oranı %42'ye yaklaşmaktadır.

Bu veriler, eğitim seviyesinin artmasıyla birlikte boşanma oranlarının azaldığını göstermektedir. Eğitimli bireyler, evlilik sorunlarını çözme ve iletişim kurma konusunda daha başarılı olabilmektedirler. Eğitimli bireyler, genellikle daha iyi iletişim kurabilir, sorunları daha etkili bir şekilde çözebilir ve evliliklerinde daha tatmin edici ilişkiler sürdürebilirler.

Yaş Gruplarına Göre Boşanma Oranları

Yaş gruplarına göre boşanma oranları da farklılık göstermektedir:

• 20-29 yaş arasındaki çiftlerde boşanma oranı %32'dir.
• 30-39 yaş arasındaki çiftlerde bu oran %42'ye çıkmaktadır.
• 40-49 yaş arasındaki çiftlerde boşanma oranı %22'ye düşmektedir.
• 50 yaş ve üzeri çiftlerde ise boşanma oranı %12'nin altındadır.

Genç çiftler arasında boşanma oranlarının yüksek olması, evlilikte deneyim eksikliği ve ekonomik zorluklarla ilişkilendirilebilir. Genç yaşta evlenen çiftler, evlilikte karşılaştıkları sorunlarla başa çıkmada daha az deneyime sahip olabilirler ve ekonomik zorluklar, evliliklerinde stres yaratabilir.

Yabancı Gelin ve Damat Sayısında Artış

Son yıllarda Türkiye'de yabancı uyruklu gelin ve damat sayısında belirgin bir artış yaşandı. Verilerine göre, yabancı gelinlerin sayısı 23.687 olarak kaydedildi. Bu gelinlerin %14.6'sı Suriyeli, %10.1'i Azerbaycanlı ve %9.8'i Özbek uyruklu. Suriyeli gelinler, yabancı gelinler arasında en büyük grubu oluşturuyor.

Yabancı damatlar arasında ise Almanlar öne çıkıyor. Yabancı damatların toplam sayısı 4.976 olup, bu damatların %25.2'si Alman, %20.7'si Suriyeli ve %5.5'i Avusturyalı. Bu veriler, Türkiye'nin uluslararası evlilikler açısından giderek daha cazip bir ülke haline geldiğini gösteriyor.

Bu artış, kültürel çeşitliliği artırırken, farklı kültürel ve sosyal dinamiklerin evliliklere yansıdığına işaret ediyor. Özellikle Suriyeli gelinlerin sayısındaki artış, Suriye'deki iç savaşın etkilerini ve mülteci hareketlerini de yansıtıyor. Alman damatların yüksek oranı ise Türkiye'de yaşayan veya çalışan Almanların sayısındaki artışı ve Türk-Alman evliliklerinin yaygınlığını gösteriyor.

Boşanma Oranlarının Artışına Neden Olan Faktörler

Ekonomik Faktörler

• İşsizlik ve Ekonomik Stres: İşsizlik oranlarının yüksek olması ve ekonomik belirsizlikler, aile içi huzursuzluğun artmasına neden olmaktadır. Örneğin, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, son yıllarda işsiz sayısında artış yaşanması, aile içi çatışmaları artırmış ve boşanmalara yol açmıştır. İşsizlik, maddi sıkıntılar ve geçim derdi, evliliklerde büyük stres kaynağı olabilir ve bu da çiftlerin arasındaki ilişkileri olumsuz etkileyebilir.
• Kadınların Ekonomik Bağımsızlığı: Kadınların iş gücüne katılımının artması, ekonomik bağımsızlıklarını kazanmalarına ve evliliklerinde daha az bağımlı olmalarına neden olmuştur. Bu durum, kadınların mutsuz oldukları evlilikleri sonlandırma cesaretini artırmıştır. Ekonomik bağımsızlık, kadınların kendi ayakları üzerinde durabilmelerini sağlar ve mutsuz oldukları evliliklerde kalmalarını engeller.

Toplumsal Kültürel Değişimler

• Değişen Aile Yapıları: Geleneksel geniş aile yapısının yerini çekirdek aile yapısının alması, aile içi destek mekanizmalarının zayıflamasına neden olmuştur. Bu durum, çiftlerin yaşadıkları sorunlarla başa çıkmalarını zorlaştırmaktadır. Geniş aile yapısında, aile üyeleri arasında daha fazla destek ve yardım bulunabilirken, çekirdek aile yapısında bu destek daha sınırlı olabilir.
  
• Modernleşme ve Bireyselleşme: Modernleşme süreciyle birlikte bireyselleşme eğilimi artmış, kişisel mutluluk ve tatmin arayışı ön plana çıkmıştır. Bu da, mutsuz evliliklerin sürdürülmesi yerine boşanmanın tercih edilmesine yol açmaktadır. Bireylerin kendi mutluluklarını ön planda tutma eğilimi, evliliklerinde tatmin olmadıkları durumlarda boşanmayı tercih etmelerine neden olabilir.

Hukuki Süreç Değişimleri

• Boşanma Süreçlerinin Kolaylaşması: Boşanma davalarının daha hızlı sonuçlanması ve hukuki süreçlerin kolaylaşması, çiftlerin boşanma kararı almalarını kolaylaştırmaktadır. Örneğin, adliyelerdeki aile mahkemelerinin sayısının artırılması, boşanma davalarının hızlanmasına katkı sağlamıştır. Hukuki süreçlerin kolaylaşması, boşanma kararı almak isteyen çiftler için bu sürecin daha az stresli ve daha hızlı olmasını sağlar.
  
• Medyada Boşanmanın Normalleştirilmesi: Televizyon dizileri ve magazin programlarında boşanma konusunun sıkça işlenmesi, boşanmanın toplumda daha kabul edilebilir bir seçenek olarak görülmesine neden olmuştur. Medyada sıkça yer alan boşanma haberleri ve dizilerdeki boşanma sahneleri, toplumda boşanmanın normalleşmesine katkı sağlar ve boşanmayı daha kabul edilebilir bir seçenek haline getirir.

Gazete Haberlerinden Örnekler

Ekonomik Kriz Boşanmaları Artırdı

• Bir gazetede 2024 yılında yayımladığı bir haberde, ekonomik krizin boşanma oranlarını artırdığına dikkat çekilmiştir. Haberde, işsiz kalan bir çiftin yaşadığı ekonomik sıkıntılar nedeniyle evliliklerini sonlandırma kararı aldığı anlatılmaktadır.
• Örnek Vaka: "Ali ve Ayşe, yıllardır birlikte çalıştıkları fabrikadan işten çıkarılınca, ekonomik zorluklar karşısında evliliklerinde büyük sorunlar yaşamaya başladı. Bir yıl süren işsizlik dönemi sonunda, birbirlerini suçlamaya başlayan çift, boşanma kararı aldı

Ünlü Çiftlerin Boşanma Haberleri

• Bir gazetede yayımlanan bir haberde, ünlü çiftlerin boşanma haberlerinin toplum üzerindeki etkisi vurgulanmıştır. Ünlülerin boşanma süreçlerinin medya tarafından geniş bir şekilde ele alınması, boşanmanın normalleşmesine katkı sağlamaktadır. Medyada sıkça yer alan ünlülerin boşanma haberleri, toplumda boşanmanın daha kabul edilebilir bir seçenek olarak görülmesine neden olabilir.

Evlilik Danışmanlarına Talep Arttı

• Başka bir gazetede yer alan haberde, artan boşanma oranları nedeniyle evlilik danışmanlarına olan talebin arttığı belirtilmiştir. Haberde, çiftlerin sorunlarını çözmek için profesyonel yardım arayışına girdikleri ve bu sürecin boşanma oranlarını nasıl etkilediği ele alınmaktadır.
  
• Örnek Vaka: "Ankara’da evlilik danışmanlığı yapan Psikolog, son yıllarda boşanma kararı almak üzere olan birçok çiftin kendisine başvurduğunu ve bu çiftlerin önemli bir kısmının danışmanlık hizmeti sayesinde evliliklerini kurtardığını belirtti."

Sonuç

Türkiye'de boşanma oranlarının artışının arkasında birçok karmaşık ve birbiriyle bağlantılı neden bulunmaktadır. Ekonomik zorluklar, toplumsal ve kültürel değişimler, hukuki kolaylıklar ve medyanın etkisi, boşanma oranlarının artmasında önemli rol oynamaktadır. Bu dinamikleri anlamak, boşanma oranlarını azaltmaya yönelik politikaların geliştirilmesi için kritik öneme sahiptir.

Gelecekte, aile içi iletişim ve destek mekanizmalarının güçlendirilmesi, ekonomik sorunların çözülmesi ve evlilik danışmanlığı hizmetlerinin yaygınlaştırılması, boşanma oranlarının düşürülmesine katkı sağlayabilir. Bu sayede, toplumsal yapının korunması ve bireylerin daha sağlıklı ilişkiler kurması mümkün olacaktır.

Aile içi iletişim becerilerinin artırılması ve çiftlerin sorunlarını etkili bir şekilde çözmeleri için desteklenmesi, evliliklerin daha sağlam temellere dayanmasını sağlayabilir. Ayrıca, ekonomik sorunların çözülmesi, çiftlerin maddi sıkıntılar nedeniyle evliliklerinde yaşadıkları stresi azaltabilir. Evlilik danışmanlığı hizmetlerinin yaygınlaştırılması ise, çiftlerin sorunlarını çözmelerine ve evliliklerini kurtarmalarına yardımcı olabilir.