Boşanma Davası Devam Ederken Eşin Vefatı Halinde Ne Olur?

Türk Hukuk Sistemi içerisinde Aile Hukuku kapsamında değerlendirilen evliliğin hukuki tanımı aynı cinsiyette bulunmayan iki kişinin hukuk düzeninin öngördüğü şekilde süreklilik hedefiyle kurdukları hayat ortaklığıdır. Evlilik, eşlerden birinin ölmesi halinde veya mahkeme kararıyla sonlanabilir.  Evlilik birliğinin mahkeme kararıyla sonlandırılması boşanmayı ifade eder. Ölüm ise evlilik birliğinin sonlanmasının doğal sebebidir. Ancak devam eden bir boşanma davası sırasında eşlerden birinin ölmesi halinde boşanma davasının akıbetinin ne olacağı önemli bir kondur. Zira miras hukuku bakımından farklı sonuçlar doğranacaktır. Ölüm ile evliliğin sonlanması halinde eş yasal miracı olabilecekken, boşanma ile evliliğin sonlanması halinde eş, yasal miracı olamayacaktır.  Bu kapsamda karşımıza devam eden boşanma davası sırasında eşin vefatı ve boşanma kararı verilmiş ancak itiraz aşamasında eşin vefatı halinde olmak üzere iki ayrı kavram çıkacaktır. 

Boşanma kararı verilmiş ancak itiraz nedeniyle dosyanın istinaf mahkemesinde inceleme safahatında olduğu durumlarda boşanma gerçekleşmemiş sayılır, zira aile mahkemesi boşanma yönünde bir karar verse dahi karar kesinleşmedikçe taraflar hukuken boşanmış sayılmayacaktır. Boşanma davasının devam etmesi yerel mahkeme safahatı aşamasıdır. Aile mahkemesi de boşanma davasının süreçlerinin tamamlanmadığını ifade eder. Her iki koşulun varlığı halinde eşlerden birinin vefatı halinde hukuken aynı sonuçlar doğacaktır. Yani ister boşanma davası devam ederken eşin vefatı gerçekleşsin, isterse aile mahkemesince boşanma kararı verilmiş olsun ama dava itiraz nedeniyle üst mahkemede olsun eşin vefatı halinde aynı hukuksal sonuçlar doğacak yani dava konusuz kalacaktır.

Belirtiğimiz her iki durumda da eşlerden birinin ölümü halinde boşanma davası konusuz kalır. Ancak ölen eşin mirasçıları kusur belirlemesi açısından davaya devam edebilirler. Türk Medeni Kanunu’nun 181. maddesinin 2. fıkrası, boşanma davası devam ederken eşlerden birinin ölümü halinde ölen eşin mirasçılarına, diğer eşin kusurunun tespiti için davaya devam etme hakkı tanımıştır. Ölen eşin mirasçılarından herhangi birisinin davayı devam ettirmesi ve diğer eşin kusurlu olduğunun sabit olması halinde, sağ eş maddenin birinci fıkrasında belirtildiği gibi ölenin eşi sıfatıyla yasal mirasçısı olamayacak ve boşanmadan önce yapılmış olan ölüme bağlı tasarruflarla kendisine sağlanan hakları, aksi tasarruftan anlaşılmadıkça kaybedecektir. Madde gerekçesinde; bu halde "ölenin mirasçılarından birinin devam ettirdiği davanın, boşanmaya yönelik olmayacağı, devam edilen davada, diğer eşin kusurlu olup olmadığının karara bağlanacağı" açıklanmıştır. Ölenin mirasçılarından birinin bu yöndeki iradeyi ortaya koyması kusur tespiti bakımından davaya devam edilmesi için yeterlidir.