Boşanmada Hakim Nasıl Karar Verir?

1. Hukuki Kriterler: Hakimin Yasal Çerçevesi

Bir boşanma davasında hakimin ilk dikkat ettiği şey, davanın Türk Medeni Kanunu’na uygun bir temele dayanıp dayanmadığıdır. Kanun, evlilik birliğinin sona erdirilmesi için net kriterler belirler; ancak her boşanma davası, yalnızca bu kriterlerden ibaret değildir. Hakim, kanunlara bakarken davanın arka planındaki hikayeyi de anlamaya çalışır. Peki, bu kriterler nelerdir ve nasıl uygulanır?

1.1. Evlilik Birliğinin Temelden Sarsılması (TMK m. 166)

"Evlilik birliği temelden sarsılmış" denildiğinde kulağa soyut bir kavram gibi gelebilir. Ancak bu ifade, aslında birçok boşanma davasının temelini oluşturur. Hakimler, evliliğin sürdürülebilir olup olmadığını anlamak için tarafların sunduğu delilleri ve yaşanmış olayları değerlendirir.

Örneğin, sürekli tartışmalar, fiziksel veya psikolojik şiddet, taraflardan birinin aşırı kıskançlığı ya da ilgisizliği, evlilik birliğini sarsan nedenler arasında sayılabilir. Bu noktada hakim, şu sorulara yanıt arar:

• Evliliğin devamı taraflar için çekilmez bir hale gelmiş mi?

• Bu durum çocukların ruhsal ve fiziksel sağlığını etkiliyor mu?

Mesela bir davada, eşlerden biri diğerine sürekli “yetersiz” olduğunu hissettirmişse ve bu durum yıllar içinde bir güvensizlik ortamı yaratmışsa, hakim bu durumu evlilik birliğinin temelden sarsılması olarak değerlendirebilir.

1.2. Sadakatsizlik (TMK m. 161)

Sadakatsizlik, boşanma davalarında en çok karşılaşılan nedenlerden biridir. Hakim, bu tür durumlarda tarafların sunduğu delillere bakar. Örneğin, eşlerden birinin başka bir kişiyle uygunsuz mesajlaşmaları ya da otel kayıtları gibi somut deliller varsa, bu deliller davanın seyrini önemli ölçüde etkiler.

Ama burada önemli bir detay var: Sadakatsizliği ispat etmek yeterli değildir. Hakim aynı zamanda bu sadakatsizliğin evlilik birliğini ne kadar etkilediğine bakar. Örneğin:

• Sadakatsizlik sonrası tarafların ilişkisi düzelmeye çalışılmış mı?

• Bu olay, evliliğin çekilmez hale gelmesine neden olmuş mu?

İlginç bir örnek: Bir davada, eşlerden biri "Sadece bir defa oldu" diyerek savunma yapmıştı. Ancak hakim, sadakatsizliğin tekrarlanıp tekrarlanmadığını araştırarak kararını verdi. Çünkü sadakatsizlik, sadece bir olay değil, evliliğin tüm dinamiklerini etkileyen bir zincirleme reaksiyon olabilir.

1.3. Kötü Muamele ve Şiddet (TMK m. 162)

Kötü muamele ve şiddet, hem fiziksel hem de duygusal düzeyde değerlendirilebilir. Hakimler, taraflardan birinin diğerine uyguladığı sistematik bir baskı ya da tehdit durumunu "şiddet" kapsamında değerlendirir. Bu noktada şu unsurlar dikkate alınır:

• Polis raporları veya doktor raporları gibi somut belgeler.

• Tanık ifadeleri.

• Şiddetin, evlilik birliğini ne kadar etkilediği.

Bir davada, eşlerden biri sürekli olarak “Sana ne dersem onu yapacaksın” diyerek diğer tarafı kontrol etmeye çalışmış ve bu durum bir raporla kanıtlanmışsa, hakim bu olayı kötü muamele kapsamında değerlendirerek karara bağlamıştır.

Hikayeleştirme ile Eklemeler

Hakimlerin yasal kriterleri değerlendirme süreci her zaman net bir tablo çizmez. Çünkü her davanın kendi içinde bir hikayesi vardır. Örneğin:

• Bir eş, diğerine sürekli olarak “Ailemizi mahvediyorsun” gibi psikolojik baskı yapıyorsa, bu durum kötü muamele kapsamına alınabilir.

• Taraflardan biri, diğerine “Seni affettim” dedikten sonra bile aynı konuyu mahkemede gündeme getirirse, bu durum hakimin gözünde samimiyet sorununu gündeme getirebilir. 

2.Somut Deliller ve Tanıklar: "Kanıt Olmadan Hakime Gidemem!

Boşanma davalarının bel kemiği, somut delillerdir. Hakimler, tarafların iddialarını destekleyecek güçlü kanıtlar bekler. Çünkü deliller olmadan yapılan her iddia, havada kalan bir söylentiden ibaret kalabilir. Ancak delil deyince sadece fiziksel kanıtlar değil, tanık ifadeleri de hakimin kararını şekillendiren önemli unsurlar arasındadır.

2.1. Hakimin En Çok Dikkat Ettiği Deliller

Hakimler, boşanma davalarında delilleri değerlendirirken şu tür kanıtlara yan delil olarak odaklanır:

• Fotoğraflar ve videolar: Bir eğlence sırasında çekilen bir fotoğraf, başka bir kişiyle uygunsuz bir yakınlığı gösterebilir. Ancak bu fotoğrafın tarihi, bağlamı ve nasıl elde edildiği de çok önemlidir.

• Dijital deliller: WhatsApp mesajları, e-postalar ve sosyal medya yazışmaları artık neredeyse her boşanma davasının merkezinde yer alıyor. Mesela, bir eşin başka bir kişiyle flörtleştiğini kanıtlayan bir mesajlaşma, davanın sonucunu ciddi şekilde etkileyebilir.

• Resmi belgeler: Polis tutanakları, doktor raporları veya kredi kartı ekstresi gibi belgeler, davadaki iddiaları somutlaştırabilir. Örneğin, kredi kartı ekstrelerinde bir eşin sürekli otel harcamaları yaptığını gösteren kanıtlar, sadakatsizliğin delili olabilir.

2.2. Tanıkların Rolü: "Olayın Sessiz Şahitleri"

Hakimler, tanık ifadelerini değerlendirirken bu ifadelerin güvenilirliğine ve olayla olan ilgisine bakar. Ancak tanıklar, yalnızca davanın gidişatını değiştiren bir araç değil, aynı zamanda hakimin olaylara dair bir bağlam oluşturmasını sağlar. Boşanma davasında takık delili denebilir ki davanın en önemli aşamasıdır.

Örneğin:

• Aile üyeleri: Evlilik sürecindeki problemlere tanıklık eden aile üyeleri genellikle duygusal ifadeler verebilir. Ancak hakim, bu ifadelerin tarafsız olup olmadığını dikkatle inceler.

• Arkadaşlar ve komşular: Hakim için en değerli tanıklıklar genelde olaylara daha objektif yaklaşabilen üçüncü şahıslardan gelir. Bir komşunun, “Sürekli tartışma sesleri duyuyordum” ifadesi, davanın dinamiğini tamamen değiştirebilir.

2.3. Delil ve Tanık Uyumu: Hakim Çelişkiye İzin Vermez!

Bir davada deliller ve tanık ifadeleri arasında bir uyum olması çok önemlidir. Eğer tanık ifadeleri delilleri desteklemiyorsa, bu durum hakimin gözünde güven sorunu yaratabilir. Örneğin:

• Bir tanık, “Hiçbir sorun görmedim” derken, sunulan mesajlaşmalar şiddet veya aldatmaya işaret ediyorsa, bu çelişki davayı zorlaştırabilir.

• Hakim, çapraz sorgulama yaparak bu çelişkileri çözmeye çalışır ve en güvenilir bilgiye ulaşmayı hedefler.

2.4. Dijital Delillerin Artan Önemi

Günümüzde boşanma davalarında dijital delillerin rolü giderek artıyor. Ancak dijital delillerin geçerliliği, hukuka uygun şekilde elde edilip edilmediği ile doğrudan ilişkilidir. Örneğin:

• Bir eşin rızası olmadan telefonunun izlenmesi ya da özel mesajlarının ele geçirilmesi, delillerin hukuka aykırı kabul edilmesine neden olabilir.

• Bunun tam tersi bir durumda, eğer dijital deliller, açıkça ve tarafın rızasıyla mahkemeye sunulmuşsa, bu deliller güçlü bir kanıt oluşturabilir.

İlginç bir örnek: Bir davada eşlerden biri, diğerinin bir otelde başka biriyle görüntülendiğini gösteren bir fotoğraf sundu. Ancak fotoğrafın elde edilme şekli mahremiyet ihlali olarak değerlendirildiği için hakim bu delili reddetti. Böyle bir durumda tanık ifadelerinin güçlülüğü devreye girebilir.

2.5. Delil Sunumunda Sık Yapılan Hatalar

Birçok kişi, dava sürecinde yanlış deliller sunarak ya da geçerli bir delili doğru şekilde kullanamayarak hakimin gözünde dezavantajlı bir konuma düşebilir. İşte sık yapılan hatalar:

• Kanıtların hukuka aykırı şekilde elde edilmesi: Örneğin, gizlice çekilen görüntüler genelde mahkemede kabul görmez.

• Yanlış delil sunumu: Fotoğraf veya mesajların bağlamdan koparılması ya da yanıltıcı bir şekilde mahkemeye sunulması hakimin güvenini sarsabilir.

• Tanıkların hazırlıksız olması: Tanıkların olayla ilgili yeterince net bilgi verememesi, ifadelerin değerini düşürebilir.

Çekişmeli boşanma davalarında ilk duruşma, taraflar için adeta bir giriş sahnesi gibidir. Bu aşamada hakim, tarafların iddialarını ve savunmalarını dinler. Ancak burada asıl önemli olan, ilk izlenimdir. Hakim, tarafların tavırlarından delillerin sunumuna kadar her detayı inceler.

Mesela, ilk duruşmada taraflardan biri öfkeyle bağırıp çağırırken diğeri sakin bir şekilde durumu anlatıyorsa, bu tablo hakimin gözünde nasıl bir izlenim bırakır dersiniz? İlk celsede hakimin dikkatini çekmek isteyen tarafların, stratejik olarak hem delillerini hem de tutumlarını dikkatlice planlaması gerekir.

Ayrıca bu aşamada, çocukların geçici velayeti gibi hayati kararlar alınabilir. Yani ilk duruşma, sadece prosedür değil, aynı zamanda davanın gidişatını belirleyen önemli bir dönüm noktasıdır.

• Tarafların Davranışları: "Sözler ve Tavırlar Hakimin Hafızasına Kazınır!

Hakimlerin davalarda sadece delillere baktığını düşünüyorsanız, yanılıyorsunuz. Mahkeme salonunda söylenen her söz, yapılan her hareket hakimin kararını etkileyebilir. Örneğin, davalı taraf sürekli araya girerek karşı tarafın konuşmasını keserse, bu davranış agresif bir tutum olarak algılanabilir.

Bunun tam tersine, sessiz ve saygılı bir şekilde dinleyen bir taraf, daha uzlaşmacı bir imaj çizebilir. Hakimler, bu tür davranışları göz önünde bulundurarak karar verirken, kimin daha “iyi niyetli” olduğu konusunda fikir sahibi olabilir.

• Çocukların Durumu ve Velayet Kararları: "Hakimin En Zor Kararı"

Velayet konusu, bir boşanma davasının belki de en duygusal kısmıdır. Hakimler, bu kararı verirken çocuğun üstün yararını gözetir. Ama bu süreçte, sadece çocuğun yaşı veya hangi ebeveyni tercih ettiği değil, birçok detay göz önünde bulundurulur.

Örneğin, bir çocuk velayet davasında, “annem bana daha çok zaman ayırıyor” diyorsa, bu hakim için önemli bir veridir. Ancak hakim, çocuğun ifade verdiği koşullara da dikkat eder. Çocuğun manipüle edilip edilmediğini, bu ifadenin ne kadar gerçek olduğunu anlamak için uzman pedagogların raporlarından faydalanır.

• Ekonomik Kriterler: "Mal Paylaşımı Savaşı"

Evlilik boyunca alınan ev, araba ya da kredi borçları... Boşanma davalarının önemli bir kısmını da bunların paylaşımı oluşturur. Hakimler, malların nasıl bölüneceğine karar verirken detaylı bir analiz yapar. Örneğin:

• Ortak bir ev varsa, bu evin hangi dönemde alındığı büyük önem taşır.

• Nafaka taleplerinde ise tarafların gelir düzeyi ve evlilik süresince katkıları değerlendirilir.

Hakimler, ekonomik dengeyi sağlamak için, kimin ne kadar mağdur olduğunu da dikkate alır. Örneğin, bir tarafın boşanma sonrası çocukların bakım masraflarını üstlenmesi gerekiyorsa, hakim bu durum için ek bir nafaka kararı verebilir.

Birçok kişi, ilk duruşmada heyecanlanarak veya yanlış bir strateji izleyerek hatalar yapabilir. İşte sık yapılan hatalar:

• Delillerin eksik sunulması: İlk duruşmada delillerin bir kısmını mahkemeye sunmamak, davanın uzamasına neden olabilir.

• Hakime bilgi vermeden kişisel detaylara dalmak: Hakim, net ve hukuki açıklamalar bekler; gereksiz detaylar, davanın ana amacını gölgede bırakabilir.
• Agresif tavır: Özellikle karşı tarafı suçlayıcı bir dil kullanmak, hakimin gözünde kötü bir izlenim bırakabilir.

Boşanma Davasında Hangi Yanlışlar Davayı Kaybettirir?

Boşanma davaları, sadece delillerin gücüyle değil, aynı zamanda tarafların stratejik adımlarıyla da şekillenir. Ancak bazı hatalar, davanın gidişatını tamamen değiştirebilir ve haklıyken haksız duruma düşürebilir. Peki, boşanma davasında hangi yanlışlar, tarafların elindeki güçlü kozları kaybetmesine neden olur? İşte, en sık yapılan hatalar ve sonuçları:

• Gerçek Dışı İddialar Sunmak

Hakimler, boşanma davalarında tarafların söylediklerini dikkatle dinler ancak bu iddiaların doğruluğunu somut delillerle desteklenmesini bekler. Eğer bir taraf, hakime gerçek dışı iddialar sunarsa, bu durum güven kaybına yol açar.

Örnek: Bir davada eşlerden biri, diğerinin kendisine sürekli şiddet uyguladığını iddia etmiş, ancak bu iddiayı destekleyecek hiçbir rapor veya tanık sunamamıştı. Hakim, bu iddiayı delilsizlik nedeniyle dikkate almadığı gibi, davayı açan tarafın güvenilirliğini de sorgulamıştı.

Ne Yapmalı?

• İddialarınızı mutlaka somut delillerle destekleyin.

• Abartılı ifadelerden ve gerçekle örtüşmeyen suçlamalardan kaçının.

• Hukuka Aykırı Deliller Sunmak

Boşanma davasında delillerin büyük önemi vardır; ancak bu delillerin hukuka uygun şekilde elde edilmesi gerekir. Gizlice kaydedilen görüntüler, izinsiz ele geçirilen mesajlar ya da özel hayatın gizliliğini ihlal eden diğer deliller, mahkemede geçerli sayılmayabilir ve davanın seyrini olumsuz etkileyebilir.

Örnek: Bir davada eşlerden biri, diğerinin telefonunu izinsiz karıştırarak elde ettiği mesajları mahkemeye sunmuştu. Ancak hakim, bu delilleri hukuka aykırı bulduğu için dikkate almamış ve delil sunan taraf aleyhine karar vermişti.

Ne Yapmalı?

• Delilleri, hukuki sınırlar içinde ve mahremiyet ihlali yapmadan toplayın.

• Hukuka uygun olmayan delillerin size zarar verebileceğini unutmayın.

• Agresif ve Saygısız Bir Tavır Sergilemek

Mahkeme salonunda sergilenen davranışlar, hakimin taraflar hakkında kanaat oluşturmasında önemli bir rol oynar. Sürekli bağıran, karşı tarafı suçlayan ya da hakimi yönlendirmeye çalışan bir tavır, hakimin gözünde ciddi bir olumsuzluk yaratabilir.

Örnek: Bir davada davacı taraf, sürekli olarak karşı tarafın konuşmalarını kesmiş ve hakimi eleştiren ifadeler kullanmıştı. Hakim, bu tutumu mahkemeye karşı saygısızlık olarak değerlendirerek davacının taleplerini göz ardı etmişti.

Ne Yapmalı?

• Mahkeme salonunda sakin ve saygılı bir duruş sergileyin.

• Hakimi etkilemek için profesyonel ve nazik bir dil kullanın.

• Delillerin Geç Sunulması veya Eksik Hazırlanması

Delillerin zamanında sunulması, dava sürecinin sağlıklı bir şekilde ilerlemesi için kritik öneme sahiptir. Eksik ya da geç sunulan deliller, hakimin değerlendirme sürecini zorlaştırabilir ve davanın seyrini değiştirebilir.

Örnek: Bir taraf, şiddet gördüğüne dair raporu, delil sunumu için tanınan sürenin dışında mahkemeye iletmişti. Hakim, bu gecikmeyi davanın uzamasına neden olduğu gerekçesiyle eleştirerek raporu dikkate almamıştı.

Ne Yapmalı?

• Delillerinizi dava başlamadan önce eksiksiz bir şekilde hazırlayın.

• Mahkemenin belirlediği süreler içinde delillerinizi sunmaya özen gösterin.

• Tanıkların Hazırlıksız Olması

Tanıklar, boşanma davalarında önemli bir rol oynar. Ancak tanıkların hazırlıksız ya da olaylar hakkında net bilgiye sahip olmaması, davayı zayıflatabilir. Özellikle çelişkili ya da belirsiz ifadeler, hakimin tanığa olan güvenini azaltabilir.

Örnek: Bir davada tanık, "Galiba bir iki kez tartıştıklarını duydum" şeklinde belirsiz ifadeler kullanmıştı. Bu durum, davanın haklı tarafı için dezavantaj yaratmıştı.

Ne Yapmalı?

• Tanıklarınızı dava öncesinde hazırlayın ve olayları net bir şekilde hatırladıklarından emin olun.

• Çelişkili ifadelerden kaçınmaları gerektiğini vurgulayın.

• Çocukları Koz Olarak Kullanmak

Velayet davalarında taraflardan birinin çocukları koz olarak kullanması, hakimin gözünde ciddi bir olumsuzluk yaratabilir. Çocukların huzurunu ve mutluluğunu hiçe sayarak manipülatif davranışlar sergilemek, davayı olumsuz etkileyebilir.

Örnek: Bir davada, eşlerden biri çocuğa diğer ebeveyni kötüleyen ifadeler kullandırmış ve bunu mahkemeye sunmuştu. Hakim, bu durumu çocuğun psikolojik durumunu zedeleyen bir tutum olarak değerlendirerek velayeti karşı tarafa vermişti.

Ne Yapmalı?

• Çocukların dava sürecinden olumsuz etkilenmemesi için hassas davranın.

• Velayet konusunda, çocuğun üstün yararını ön planda tutun.

• Hakime Yanıltıcı Bilgi Vermek

Hakimler, tarafların beyanlarını ve sundukları delilleri dikkatle inceler. Yanıltıcı ya da çelişkili bilgiler sunan taraflar, hakimin güvenini kaybedebilir.

Örnek: Bir davada, davacı taraf eşinin sürekli olarak işsiz olduğunu iddia etmiş ancak davalı taraf, çalıştığına dair belgeler sunmuştu. Bu durum, davacının güvenilirliğini sarsmıştı.

Ne Yapmalı?

• Hakime doğru ve eksiksiz bilgi verin.

• Çelişkili ifadelerden kaçının ve iddialarınızı kanıtlarla destekleyin.

Dava Stratejinizi Doğru Kurun

Boşanma davalarında yapılan yanlışlar, güçlü bir davayı bile zayıflatabilir. Hakim, yalnızca delilleri değil, tarafların tutumunu ve stratejisini de değerlendirir. Bu nedenle süreci profesyonel bir şekilde yönetmek ve hatalardan kaçınmak, davayı kazanmada en önemli unsurlardan biridir.