Anlaşmalı Boşanmada Bir Yıl Şartı Kaldırılmalı mı?

Anlaşmalı Boşanmada Bir Yıl Şartı Kaldırılmalı mı?

Gelişen dünya düzeni ve modern toplumların değişen ihtiyaçları, hukuk sistemlerinin de bu değişime ayak uydurmasını gerektiriyor. Bu makaleyi ele alma sebebimiz, somut kanunların zamanla uygulamada zorlaştırıcı bir etki yaratabilmesi gerçeğidir. Türk Medeni Kanunu'nun anlaşmalı boşanma için getirdiği bir yıllık süre şartı, kanunun kabul edildiği dönemde toplumsal ve hukuki beklentilere yanıt verse de günümüz evliliklerinin 2025 yılı itibarıyla geldiği konum ve bireylerin değişen beklentileri karşısında yetersiz kalmaktadır. Bu şartın, bireylerin özgür iradeleri ve yaşam tercihleriyle çatışması, hukuk sistemi üzerinde yeniden düşünülmesi gereken bir mesele haline gelmiştir. Ayrıca, kanun değişiklikleri hazırlanırken uygulamada yer alış şeklinin detaylı bir şekilde incelenmesi gerektiği de göz ardı edilmemelidir.

Anlaşmalı boşanma, eşlerin boşanma ve boşanmanın sonuçları konusunda tamamen uzlaşarak evlilik birliğini sonlandırmalarıdır. Türk Medeni Kanunu'nun 166. maddesinin üçüncü fıkrası, anlaşmalı boşanmanın gerçekleşmesi için tarafların evliliklerinin en az bir yıl sürmüş olmasını ve mahkemede bir protokol sunarak bu konuda uzlaştıklarını beyan etmelerini şart koşar. Bu süreç, taraflar arasındaki ihtilafı azaltarak hızlı ve daha az yıpratıcı bir şekilde sonuçlanması amacı taşır. Ancak, bir yıllık süre şartı, bazı durumlarda uygulamada sorunlara yol açabilmektedir.

Anlaşmalı boşanmada bir yıl şartının temel amacı, evlilik kurumu üzerindeki ciddiyeti ve devamı korumaktır. Kanun koyucu, tarafların özellikle kısa süreli evliliklerde fevri kararlar almasını engellemek ve çiftlere birbirlerini daha iyi tanıma fırsatı vermek istemiştir. Ancak evlenme işlerinde hiçbir denetim olmadan tarafların özgür iradesini kullanması kolayken, boşanma sürecinin bu denli zorlaştırılması, özgür iradenin kısıtlanması anlamına gelebilir. Bu durum, toplumda çeşitli sorunlara yol açabileceği gibi toplumsal ilkeleri de bozabilir.

Anlaşmalı boşanmada bir yıl şartının olması nedeniyle birçok çift, bu süreyi doldurmak için ayrı yaşamayı tercih etmektedir. Zira çekişmeli dava sürecine girmek daha uzun süreçler alabilecektir. Ancak bu ayrılık sürecinde tarafların yeni ilişkiler yaşaması sıkça görülen bir durumdur. Bu durum, toplumsal örf ve adetlere aykırı olmakla birlikte, son yıllarda babalık davaları ve soybağı tespiti davalarının artmasına da neden olmaktadır. Bu gelişmeler, toplumsal düzenin bozulmasına ve hukuk sisteminde karmaşaya yol açmaktadır. Hukukun temel amacı, toplumsal düzeni sağlamak olduğundan, bu tür sonuçlar göz önünde bulundurularak bir yıllık şartın yeniden değerlendirilmesi önemlidir.

Evlilik Özgürlüğüne Saygı

Evlilik, bireylerin özgür iradesiyle başlayan bir birlikteliktir. Aynı şekilde, bu birlikteliği sona erdirmek de bireylerin kendi iradesine bırakılmalıdır. Bir yıl şartı, tarafların uzlaşıyla aldıkları bir karara müdahale niteliği taşıyabilir.

Sürecin Gereksiz Uzaması

Anlaşmalı boşanmada bir yıllık bekleme süresi, boşanma kararı almış çiftler için gereksiz bir yük haline gelebilir. Taraflar zaten ayrılma kararı vermişse, bu süre sadece psikolojik ve ekonomik zararları artırır. Bunun yanı sıra, bu süreç toplumsal yaşamda da düzen bozukluklarına yol açabilir. Ayrı yaşayan çiftler, bir yıl süresince yeni ilişkiler kurarak bu ilişkileri topluma açık şekilde yaşayabilirler. Bu durum, aile yapısı ve toplumsal örflere zarar vermekle kalmaz, aynı zamanda toplumda güven duygusunu da zedeler. Son yıllarda babalık ve soybağı tespiti davalarının artışı, bu sürecin olumsuz etkilerinin bir göstergesi olarak değerlendirilebilir. Toplumun genel düzenini sağlamak ve ahlaki değerleri korumak adına, bu bekleme süresinin gözden geçirilmesi kaçınılmazdır.

Yargı Sistemi Üzerindeki Yükü Azaltma

Bir yıl şartının aranmadığı durumlarda, davalar daha hızlı ve etkin bir şekilde sonuçlanabilir. Bu durum, mahkemelerin iş yükünü azaltarak adaletin daha hızlı işlemesini sağlayabilir.

Toplumsal Gerçeklere Uygunluk

Günümüz toplumlarında, evliliklerin daha kısa sürede sona erdiği bir gerçektir. Bu nedenle, anlaşmalı boşanmada bir yıl şartı, değişen aile yapıları ve toplumsal dinamiklerle uyumsuzluk yaratabilir.

Psikolojik ve Ekonomik Yüklerin Azaltılması

Kısa süreli evliliklerde taraflar, bir yıl şartı sebebiyle hem psikolojik hem de ekonomik anlamda yıpranabilir. Özellikle, çocuklu evliliklerde bu durum hem ebeveynleri hem de çocukları olumsuz etkileyebilir.

Bir yıl dolmadan anlaşmalı boşanma mümkün değildir. Ancak, çekişmeli boşanma davası açılması mümkündür. Tabii ki, anlaşmalı boşanmanın hızında bir sonuç alınması beklenemez. Yine de gerekli bilgi ve belgelerle bu davaların normal çekişmeli davalardan çok daha kısa sürede sonuçlanması sağlanabilir. Ancak bu durumda, çekişmeli dava anlaşmalı boşanma sürecine gerçek bir alternatif olmayacaktır.

Anlaşmalı boşanmada bir yıl şartı tamamen kaldırılmasının evliliğin korunmasını sağlamayacağını düşündüğümüz durumda bile, düzenlemenin esnetilmesi toplumsal faydalar sağlayabilir. Örneğin, evliliğin fiilen sona erdiği ve tarafların bir arada yaşamadığı durumlarda bir yıllık bekleme şartının kaldırılması değerlendirilebilir. Yaşanan somut olaylara baktığımızda, şiddet gören bir kadının bir yıl dolmasını beklemesi veya aldatılan tarafın bir yıl dolmasını beklemesini istemek adil olmayacaktır. Tarafların ayrı yaşamaya başlamış ve boşanma kararını kesin olarak vermiş olması, bir yıl boyunca bekleme zorunluluğunun yaratacağı psikolojik ve toplumsal zararların önüne geçebilir. Böyle bir esnek düzenleme hem bireylerin haklarını koruyacak hem de toplumun genel huzuruna katkı sağlayacaktır. Hukukun amacı, bireylerin özgür iradesiyle toplumsal düzen arasında bir denge kurmaktır. Esnek bir yaklaşım, bu dengenin korunmasına hizmet edebilir.

Sonuç

Anlaşmalı boşanmada bir yıl şartı, Medeni Kanun çerçevesinde evlilik kurumunun ciddiyetini korumak, amacıyla getirilmiştir. Ancak, günümüzde bireylerin özgür iradesine saygı duyulması, evlilik dışı ilişkilerin önüne geçilmesi, evliliğin kesin olarak sürmeyeceği zina, şiddet gibi durumlarda bir yıllık sürenin külfet olacağı ve yargı süreçlerinin daha hızlı işlemesi gerekliliği, bu düzenlemenin gözden geçirilmesini zorunlu kılmaktadır. Hukukun toplumsal gerçeklere uyumlu şekilde evrilmesi hem bireylerin haklarını koruyacak hem de toplumun genel refahına katkı sağlayacaktır.